Ιστορίες για Bitcoin (ή πως πούλησα έναν καφέ για 500€)

Το 2014, πριν από εφτά χρόνια δηλαδή, βγήκα στα Γιάννενα με έναν γνωστό μου για καφεδάκι. Είχα να τον δω καιρό και επέμενα να του κεράσω τον καφέ και το σνακ που είχε πάρει.

Εκείνος, όμως, ήταν προγραμματιστής και μανιακός (σε επίπεδο επιστημονικής έρευνας) με το bitcoin, γι’ αυτό επέμενε να μου δώσει τα λεφτά σε bitcoin. Με αυτόν τον τρόπο, στήριζε τη χρήση του αγαπημένου του “νομίσματος”. Τα 7€, λοιπόν, που πλήρωσα γι’ αυτόν και μου έδωσε σε bitcoin, τότε ήταν 0.012 bitcoin.

Τότε, η αξία ενός ολόκληρου bitcoin ήταν γύρω στα 500 ευρώ.

Τι είναι το bitcoin;

Με απλούστατα λόγια, είναι internet money! Με λιγότερο απλά λόγια, είναι ένα ψηφιακό νόμισμα που δεν βασίζεται σε κάποια κεντρική αρχή έκδοσης (όπως μια τράπεζα), αλλά το σύστημά του τρέχει αποκεντρωμένο στους υπολογιστές των χρηστών του (στο λεγόμενο blockchain).

Με ακόμη περισσότερα λόγια, είναι ένα σύστημα πληρωμών με μια διαμοιρασμένη βάση δεδομένων, που βασίζεται στην κρυπτογράφηση δημόσιου κλειδιού. Αυτή η διαμοιρασμένη βάση, που τη λέμε blockchain, έχει το πλεονέκτημα να λύνει το double-spending problem, χωρίς την ανάγκη κεντρικού ελέγχου. Άρα, υποθετικά, το bitcoin μας απαλλάσει από την ανάγκη για τράπεζες, ενώ μας δίνει ακόμη περισσότερες δυνατότητες από πριν για το πως να διαχειριστούμε τα χρήματά μας.

Για να “δεχτείς” και να “στείλεις” bitcoin, πρέπει να έχεις ένα bitcoin wallet. Χωρίς τεχνικές-nerdουλο-λεπτομέρειες, ας πούμε ότι το wallet είναι ένα πρόγραμμα που αποθηκεύει τα bitcoin σου. Αυτό μπορείς να το έχεις στον υπολογιστή σου, ή σε ένα κινητό.

Εγώ, wallet είχα από το 2011 ακόμη και μέσα του 0.0001 bitcoin, που είχα πάρει από κάτι site που κυριολεκτικά (τότε) χάριζαν μικρά ποσά. Το wallet το είχα φτιάξει, μια φορά που είχα προσπαθήσει να κάνω bitcoin mining με το παλιό μου λάπτοπ.

Τι είναι το mining;

Mining είναι ο τρόπος με τον οποίο φτιάχνονται τα bitcoin. Ακριβώς όπως ο κανονικός χρυσός “σκάβεται” μέσα από ορυχεία, έτσι και τα bitcoin “σκάβονται” καταναλώνοντας ενέργεια (ρεύμα δηλαδή) σε υπολογιστές, ώστε να λυθεί ένα δύσκολο μαθηματικό πρόβλημα (η εύρεση ενός αριθμού που μέσα από μια hashing συνάρτηση δίνει έναν συγκεκριμένο αριθμό). Κάτι σαν μαθηματική λοταρία, που όμως αναγκάζει όσους “παίζουν” αυτό το τυχερό παιχνίδι, να βοηθούν ταυτόχρονα να τρέχει το σύστημα του bitcoin με την επεξεργαστική τους ισχύ. Με άλλα λόγια, δίνει λόγο (τα χρήματα) σε ανθρώπους, για να παρέχουν τη βάση του αποκεντρωμένου συστήματος που λέμε blockchain.

Ποιά η άλλη ομοιότητα του bitcoin με τον χρυσό (και τα ορυχεία); Το πόσα bitcoin θα “φτιαχτούν” ποτέ, έχει ένα συγκεκριμένο όριο.

Αυτό, υποθετικά, του δίνει μια εγγενή σπανιότητα.

Δυστυχώς, το λάπτοπ μου δεν είχε κάρτα γραφικών, που χρειάζεται για αποδοτικό mining, οπότε τα παράτησα. Όσοι έκαναν mining τότε, όμως, και κράτησαν τα bitcoin τους, σήμερα μπορεί να είναι εκατομμυριούχοι.

Ας προχωρήσουμε λίγο καιρό μπροστά...

Πριν από τρία χρόνια, το 2017, ήταν η πρώτη μου χρονιά στο Βερολίνο. Μια μέρα, βρισκόμουν σε ένα startup event που οργάνωνε η Επενδυτική Τράπεζα του Βερολίνου. Τότε το έπαιζα entrepreneur και δεν έχανα event για event. (Protip: Στα περισσότερα έχει τέλειους μπουφέδες με φαΐ και τζάμπα μπύρες, οπότε ακόμη και στη χειρότερη περίπτωση, τη βγάζεις καθαρή). Εκεί, είχα πιάσει την κουβέντα με έναν γνωστό μου επαγγελματία investor.

Ήταν η περίοδος που συνέβαινε το μεγάλο μπαμ των κρυπτονομισμάτων. Το bitcoin είχε φτάσει στα 17.000 δολάρια (από περίπου 1.000) και ο φίλος-investor, είχε επενδύσει σε μια εταιρεία στον χώρο των cryptocurrencies, συγκεκριμένα του κρυπτονομίσματος Ethereum, που είναι το δεύτερο μεγαλύτερο μετά το Bitcoin.

Εγώ, του είπα κάπως ξινά (ως συνήθως) πως πίστευα ότι είναι φούσκα, αλλά εκείνος μου εξήγησε πως πιστεύει στο Ethereum μακροπρόθεσμα, λόγω των πρακτικών εφαρμογών που έχει.

Για να χαλαρώσω την κουβέντα, είπα στον investor την ιστορία με τον καφέ που μου είχε κάποτε πληρώσει εκείνος ο γνωστός μου σε bitcoin. Με ρώτησε πότε έγινε αυτό και του είπα “πριν από τρία χρόνια”. Μετά μου είπε: “Εκείνος ο καφές σου πρέπει να αξίζει σήμερα κάπου στα 200 ευρώ”.

Τι είναι το Ethereum;

Μετά το bitcoin, ξεφύτρωσαν πολλά ακόμη “κρυπτονομίσματα”, διαφορετικές υλοποιήσεις δηλαδή της βασικής ιδέας του blockchain, που το καθένα προσπαθούσε να λύσει κάποιο αδύναμο σημείο του bitcoin.

Ένας τρελός Ρώσος (κλασσικά) έφτιαξε ένα από τα πιο πετυχημένα εναλλακτικά κρυπτονομίσματα, το Ethereum. Βασικό του πλεονέκτημα, η ύπαρξη των smart contracts. Προγράμματα, δηλαδή, που μπορούσαν να τρέχουν στο blockchain (αποκεντρωμένα) και να εκτελούν μεταφορές χρημάτων ανάλογα με τους καθορισμένους όρους, σαν συμβόλαια.

Αυτό έχει τεράστιες προοπτικές, οπότε τράβηξε χοντρές επενδύσεις και γενικά πήγε καλά.

Ο Ρώσος που σας έλεγα. Το κεφάλι του είναι λίγο μεγάλο για να χωράει το IQ του.

Μετά από λίγο καιρό, τα cryptocurrencies έπεσαν ξανά στα τάρταρα και από 17.000 κάποια στιγμή έφτασαν και πάλι γύρω στις 3.000. Και έμειναν εκεί για κάνα δύο χρονάκια, μέχρι που φέτος, μέσα στην πιο παράξενη χρονιά που έχουμε όλοι ζήσει, τα κρυπτονομίσματα έκαναν ένα μπαμ σχεδόν από πυρηνική βόμβα. Έτσι, το bitcoin έχει φτάσει σήμερα (Μάρτιο 2021) στις 48.000 €. Αυτό σημαίνει, πως αν αγόραζες 1.000€ bitcoin πριν από ακριβώς δύο χρόνια, όταν όλοι το θεωρούσαμε χαμένη υπόθεση, σήμερα θα είχες 16.000€, άρα 15.000€ κέρδος.

Ακόμη χειρότερα, αν αγόραζες 1.000€ bitcoin, ακόμη και όταν εγώ “κορόιδευα” τον investor, ότι είχε επενδύσει σε μια φούσκα (που τότε ήταν ένα all-time high), και πάλι σήμερα θα είχες 3.000+€, που δεν είναι καθόλου κακή απόδοση, αν σκεφτεί κανείς ότι αποτελεί την χειρότερη περίπτωση μέσα στα χρόνια ύπαρξης του bitcoin (με πρώτη επένδυση πριν το 2020).

Θυμάστε εκείνα τα bitcoin που είχα πάρει για τον καφέ των 7€; Σήμερα, έχουν αξία 600€. Εκείνος ο καφές στο Motley και το κομμάτι κέικ ή γλυκό, ούτε θυμάμαι τι είχε πάρει εκείνος ο μαγκάκος, σήμερα αγοράζουν ένα καινούργιο iPhone (την έκδοση SE, εντάξει…).

Το ενδιαφέρον, όμως, με πράγματα που δεν είναι πράγματα, όπως το bitcoin, είναι πως η αξία τους, μετράται μόνο την ώρα της μετατροπής τους σε “κανονικά λεφτά”, η fiat-money όπως συνηθίζουν να τα λένε οι bitcoinάδες. Το bitcoin, δεν έχει κάποια εγγενή αξία. Αξίζει μονάχα ότι διατίθεται η αγορά να δώσει για αυτό, δηλαδή εγώ, εσύ, ο Πέτρος, η Μαρία και η Blackrock.

Τι είναι η Blackrock;

Κάτι τυπάδες μωρέ, ένα μικρό επενδυτικό fund, που αυτή τη στιγμή έχει επενδύσεις περίπου 9 ΤΡΙΣεκατομμύρια.

Ο λόγος που τους αναφέρω, είναι πως φέτος είδαμε για πρώτη φορά τους λεγόμενους “συστημικούς” επενδυτές να βάζουν ένα κομμάτι από το portfolio τους σε crypto. Ένας λόγος είναι πως, για να λέμε του στραβού το δίκιο, τα τελευταία 7 χρόνια, το bitcoin αποδείχθηκε καλή επένδυση - οπότε, από άποψη αντιστάθμισης ρίσκου και μόνο, αξίζει να βάλουν ένα κάποιο ποσό.

Ένας άλλος είναι πως και αυτοί άνθρωποι είναι, και χάφτουν και αυτοί το hype της πιθανής φούσκας. Ειδικά όταν στην παρούσα φάση η Αμερικανική κεντρική τράπεζα τυπώνει τζάμπα χρήμα, οπότε αυτοί δεν ξέρουν τι να το κάνουν.

Πάντως, το ότι το κραταιό σύστημα ακουμπάει καν το bitcoin, του δίνει μια πρωτόγνωρη αναγνώριση.

Μπορεί το ίδιο του το όνομα να περιέχει την λέξη -coin, αλλά στην πράξη το bitcoin δεν μπορεί να χρησιμοποηθεί ως νόμισμα, αφού από τη μια οι επιχειρήσεις που δέχονται bitcoin στον πλανήτη, είναι μετρημένες στα δάχτυλα 1500 ανθρώπων (γύρω στις 15.000 επιχειρήσεις παγκοσμίως), και από την άλλη μια συναλλαγή χρειάζεται πάνω από δέκα λεπτά για να πραγματοποιηθεί και κοστίζει (σήμερα) γύρω στα 20€ σε fees στους miners.

Θα μου πεις, ούτε μπορείς να πας με μια μπάρα χρυσού στο περίπτερο για να αγοράσεις τσίχλες. Εγώ θα σου πω ότι στο περίπτερο φοβάμαι να πάω ακόμη και με πενηντάευρο, αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα.

Ο χρυσός, όμως, έχει το πλεονέκτημα:

1. Να κουβαλάει χιλάδες χρόνια ιστορίας ως μέσο αποθήκευσης αξίας.
2. Έχει και πρακτική αξία, ως υλικό, αφού χρησιμοποιείται σε κοσμήματα και σε ηλεκτρονικά κυκλώματα.
3. Είναι κάτι το υπαρκτό.

???? Στο προ-προηγούμενο newsletter μιλήσαμε λίγο για αυτό το θέμα.

Το bitcoin, από την άλλη, μπορεί να αξίζει υποθετικά 1.000.000 όσο το έχεις στο ψηφιακό πορτοφόλι σου, αλλά μπορεί να ξυπνήσεις μια μέρα και να αξίζει 1.000 ευρώ ή και καθόλου. Άρα, μέχρι να “βγάλεις” τα λεφτά σου από το bitcoin, κατά την άποψή μου, δεν μπορείς να το μετράς σε δολλάρια ή ευρώ. Αν έχεις δέκα bitcoin, τότε έχεις δέκα bitcoin. Με αυτό συμφωνούμε όλοι και κανείς δεν μπορεί να σου τα πάρει. Με το πόσα ευρώ, όμως, αξίζουν, για αυτό θα ακούσεις χίλιες δυο απόψεις.

Οι φούσκες, πάντα πριν σκάσουν, φαίνονται άχαστες και ποτέ δεν προειδοποιούν. Αν οι Έλληνες ήξεραν πως θα έχαναν τα λεφτά τους στη γνωστή ιστορία με το χρηματιστήριο (βλέπε εποχή Σημίτη), δεν θα έβαζαν τα λεφτά τους εκεί. Η οι Ολλανδοί δεν θα φύτευαν τουλίπες. Εκ των υστέρων, όμως, τα πράγματα πάντα φαίνονται πιο καθαρά.

Γιατί μιλάω για τουλίπες;

Στα χρονικά των φουσκών, η “Ολλανδική τουλιπομανία” έχει μείνει ως το πιο βλαμμένο παράδειγμα. Όπου, γύρω στο 1630, οι Ολλανδοί αποφάσισαν ότι κάποιες όμορφες τουλίπες είχαν ξεχωριστή αξία, άρχισαν να τους φέρονται σαν σπάνια πόκεμον (τις αντάλλασσαν, τις ζευγάρωναν για να βγάλουν καλύτερες) μέχρι που μια συγκεκριμένη τουλίπα κατέληξε να κοστίζει γύρω στο (σημερινό) μισό εκατομμύριο.

Περιττό να πω πόσο κούφιο ήχο έβγαλε η φούσκα όταν τελικά έσκασε…

Όσον αφορά το bitcoin, όμως, φυσικά, μπορεί σε ένα χρόνο να διπλασιαστεί ξανά. Μπορεί να δεκαπλασιαστεί, να γίνει ακόμη και το νόμισμα του Άρη, όταν την κάνει για εκεί ο Elon Musk για να τον κατοικήσει. Όσο πιθανό είναι να πέσει αύριο στα τάρταρα, άλλο τόσο είναι και το να συνεχίσει να ανεβαίνει. Το μόνο σίγουρο, είναι πως κανείς δεν ξέρει - και αυτό ακριβώς θέλω να πω εδώ.

Κανείς δεν ξέρει γιατί το bitcoin έχει αξία. Όλοι κάνουν υποθέσεις, αλλά στο τέλος-τέλος η αξία του βασίζεται σε συμπεριφορές της συλλογικής αντίδρασης των ανθρώπων, που ακόμη δεν έχουμε αποκωδικοποιήσει. Είναι αποτέλεσμα μιας χαοτικής συλλογής μεταβλητών, που τυχαίνει τώρα να οδηγούν εδώ.

Πριν από ένα μήνα, ακόμη, όταν τα κρυπτονομίσματα άρχισαν λίγο να πέφτουν, είπα σε ένα φιλαράκι μου να κάνει cash-out όσα είχε χώσει μέσα. Δεν ξέρω αν το έκανε, η όχι, άλλα εκ των υστέρων φάνηκε πως είχα άδικο. Από τότε, το bitcoin ανέβηκε ξανά και έσπασε ένα ακόμη ρεκόρ.

Δεν ξέρω τίποτα, λοιπόν, για το που θα πάει. Αλλά δεν ξέρει και κανείς άλλος, ότι κι αν θέλουν να σας πουν.

Αλλά, ξέρω πως είμαι άνθρωπος και πως όταν βλέπω κάτι να ανεβαίνει και να συνεχίζει να ανεβαίνει, παρά τον έντονο σκεπτικισμό και την ξινίλα προς οτιδήποτε ωραίο που με διακατέχει, κάποια στιγμή κι εγώ κολάζομαι, και αρχίζω να βάζω τα χέρια μου στην τσέπη. «Ας βάλω μέσα έστω 100€. Η καλύτερα, ένα χιλιάρικο.» Και κάθε μέρα που βλέπω το chart να ανεβαίνει, νιώθω το fear-of-missing-out πιο έντονο και αισθάνομαι σαν τον βλάκα που χάνει τα εύκολα λεφτά που πέφτουν από το γεμάτο καλάθι των θεών της κρυπτογραφίας.

Τότε, θυμάμαι δύο πράγματα.

Το πρώτο είναι πως ακόμη κι αν είχα πάρει bitcoin όταν ακόμη κόστιζε 20€ το ένα, θα τα είχα πουλήσει όταν θα είχαν φτάσει στα 200€. Και αυτό ισχύει για τους περισσότερους από εμάς. Κανείς, μα κανείς, δεν μπορούσε να ξέρει εκ των προτέρων ότι η σημερινή τιμή τους θα μπορούσε να συμβεί, ακριβώς γιατί ήταν παράλογο και συνεχίζει να είναι.

Εκ των υστέρων, όλοι ξέρουμε και τα νούμερα του Τζόκερ. Έτσι δεν είναι; Οπότε, έτσι μου φεύγει το fear-of-missing-out, αφού θα αισθανόμουν και χειρότερα αν πουλούσα στα 200€ και μετά πήγαινε στα 50.000.

Το δεύτερο, είναι πως πάντα θυμάμαι ότι δεν υπάρχει εύκολο χρήμα. Όπου “εύκολο χρήμα” ιδού και οι πυραμίδες. Και αυτές λειτουργούν με μαθηματικό τρόπο: Ελάχιστοι θα βγουν πολύ κερδισμένοι, λίγοι θα βγουν κάπως κερδισμένοι και πάρα πολλοί θα πληρώσουν τα κέρδη των άλλων.

Και για να κλείσω τις σημερινές μας ιστορίες, ας απαντήσω στην ερώτηση που όλοι θέλετε να κάνετε: Τι έκανα με εκείνα τα bitcoin που μου είχε δώσει ο άλλος για 7€. Τα έκανα cash-out τώρα που έχουν αξία ή μήπως τα ξόδεψα όταν δεν έπρεπε (ή ακόμη χειρότερα, μήπως τα έχασα;).

Η πρώτη φορά που ήθελα να τα πουλήσω, ήταν τότε που μίλησα σε εκείνον τον investor. Τότε, η αξία τους ήταν κάπου στα 180 ευρώ. Προσπάθησα, λοιπόν, να τα πουλήσω, αλλά ήταν ακόμη δύσκολο να βρεις ένα έμπιστο site για πωλήσεις, οπότε τα παράτησα. Εξάλλου, δεν ήταν και καμία περιουσία.

Μετά, τα ξέχασα για άλλα δύο χρόνια, μέχρι που τον περασμένο Ιανουάριο, μέσα στον άπλετο χρόνο της καραντίνας, το bitcoin χτύπησε τα τρελά του ύψη. Εκεί, άνοιξα έναν λογαριασμό στο Coinbase (τα πράγματα έχουν γίνει πολύ πιο απλά πια) και τα πούλησα, παίρνοντας γύρω στα 400€ από όλο αυτό.

Ένα μήνα μετά, το bitcoin συνέχισε να ανεβαίνει και να σπάει ξανά και ξανά τα ρεκόρ του. Αν είχα περιμένει, θα μπορούσα να είχα βγάλει 600€. Ίσως αν περίμενα και άλλον έναν χρόνο, να πήγαινε στα 1000€, ίσως στα 10.000€. Ίσως να έπαιρνα Ferrari μετά από καμία δεκαετία.

Ίσως ναι. Ίσως όχι.

Ίσως, όμως, και εκείνη τη μέρα, πριν από εφτά χρόνια στο Motley, που το μυαλό μου ήταν ακόμη στις γκόμενες και στο λάτιν, να έλεγα σε εκείνον τον τυπά: «Άσε ρε που θα μου στείλεις και bitcoin. Είπαμε, κερασμένα; Κερασμένα!»

Και αν είχε γίνει έτσι, σήμερα δεν θα σας είχα γράψει αυτό το γράμμα, και θα είχα στη ζωή μου μια λιγότερη ιστορία.