Συνωμοσιολογίες - και ποιος βγαίνει κερδισμένος από την πανδημία

Η λέξη “ψεκασμένος” έχει πλάκα, γιατί μου φέρνει στο μυαλό ένα συγκεκριμένο είδος ανθρώπου. Όπως και το “θεωρία συνομωσίας”. Μου θυμίζει έναν τρελαμένο prepper που ζει σε υπόγειο bunker κάπου στο λαϊκό Τέξας.

Υπάρχει, όμως, και μια περίεργη θεωρία που λέει ότι η ίδια η λέξη “θεωρία συνωμοσίας” είναι ένα όπλο που έφτιαξε το “βαθύ κράτος” ακριβώς για να κοντρολάρει την κοινή γνώμη. Όταν μια αλήθεια πηγαίνει κόντρα στο συμφέρον του κατεστημένου, τότε την βαφτίζουν “θεωρία συνομωσίας” και αφήνουν την κοινή γνώμη να φέρεται στους λίγους “φωτισμένους” σαν να ήταν τρελοί.

Οργανωτής αυτού, σύμφωνα με τη θεωρία, ήταν η (αγαπημένη των συνωμοσιολόγων) CIA. Ότι πιο μετα-συνωμοσιολογικό υπάρχει, έ;

Ακούγεται τρελό, αλλά πολλά πράγματα φαίνονταν τρελά μέχρι να αποδειχτούν. Όπως το ότι η γη είναι στρογγυλή. Η καθολική εκκλησία, από όσο ξέρω, κρεμούσε όσους κάποτε έλεγαν το αντίθετο, ακόμη κι αν σήμερα θεωρείται κοινή λογική.

Ή όταν κάποιοι “συνωμοσιολογούσαν” ότι η CIA ήταν μπλεγμένη σε πειράματα ελέγχου του μυαλού των ανθρώπων και τελικά διέρρευσαν ένα σωρό επίσημα έγγραφα, αν και με αρκετά κενά, σχετικά με το περίφημο Project MKUltra.

Προφανώς, για να μη με πείτε “ψεκασμένο”, το ότι αποδείχθηκε μια συνωμοσία δεν επιβεβαιώνει ότι ισχύουν και όλες οι υπόλοιπες. Αυτό ακριβώς είναι και το βασικό fallacy των συνωμοσιολόγων: το λεγόμενο cherry picking, το να διαλέγουν δηλαδή μονάχα τις λεπτομέρειες που τους συμφέρουν για να επιβεβαιώσουν την αγαπημένη τους συνομωσία και να αγνοούν τα υπόλοιπα δεδομένα.

Με βάση τις πιθανότητες, όμως, δεν μπορεί παρά να ισχύει πως πολλά πράγματα που σήμερα δεν γνωρίζουμε ή δεν πιστεύουμε, στο μέλλον θα είναι κοινή λογική, έχοντας πια ξεχάσει ότι κάποτε θεωρούνταν θεωρίες συνομωσίας.

Τότε, τι κάνουμε στο παρόν; Πόσο βάρος δίνουμε σε ότι παράξενο ακούμε;

Ανθρώπινα, πολύ ανθρώπινα...

Προσωπικά, ένα βασικό εργαλείο που χρησιμοποιώ, είναι το να θυμάμαι πως τα πάντα αποτελούνται από ανθρώπους. Τα κράτη, τα κόμματα, οι εταιρείες, τα think tanks και οι μυστικές λέσχες, όλα αποτελούνται από ατελείς ανθρώπους σαν κι εμάς, που έχουν συμφέροντα, ασκούν δύναμη, κάνουν σωστά, κάνουν λάθη, και αν φάνε ένα χαλασμένο burrito θα περάσουν όλο το απόγευμα διπλωμένοι πάνω από την τουαλέτα. (υγ. Αν ισχύει η συνομωσία των εξωγήινων ή των lizard people, τότε όλη η παράγραφος είναι λάθος)

Φυσικά, άλλο το να αντιμετωπίζεις την θέληση για άσκηση ισχύος ενός ατόμου, όπως εγώ κι εσύ, και άλλο την συντονισμένη δράση ενός μεγάλου οργανισμού που αποτελείται από χιλιάδες ανθρώπους, όπως μια μεγάλη εταιρεία ή ένας κρατικός οργανισμός με μεγάλη χρηματοδότηση.

Αποτελούνται και οι μεγάλοι οργανισμοί μεν από ανθρώπους, αλλά σε μακροσκοπικό επίπεδο φέρονται σαν ξεχωριστές οντότητες, τουλάχιστον ως προς τη συμπεριφορά τους απέναντι στην κοινωνία και στους άλλους οργανισμούς.

Μπορεί, δηλαδή, πράγματι οι φαρμακοβιομηχανίες να έχουν τεράστιο συμφέρον από μια υπερβολική αντίδραση των κρατών απέναντι στην σημερινή πανδημία. Θα πουλήσουν πολύ περισσότερα εμβόλια και θα βγάλουν μπόλικα λεφτά. Καλά κάνουν. Είναι λογικό για αυτούς.

Ακόμη, μπορούμε να δούμε και τις μεγάλες χώρες του πλανήτη όχι σαν εκατομμύρια διαφορετικούς ανθρώπους, αλλά σαν πχ. 50 διαφορετικά άτομα. Κάθε χώρα κι ένα άτομο, η καθεμία με τη δική της προσωπικότητα.

Σκεφτείτε πως σε ένα γκρουπ 50 τυχαίων ανθρώπων καταλήγει πάντα να συμβεί μια αυτοοργάνωση, όπου κάποιος γίνεται αρχηγός, η όπου ιδρύεται ένα μικρό συμβούλιο για να κατευθύνει την ομάδα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις χώρες. Μπορεί τις αποφάσεις να τις πάρει μια μικρή ομάδα από αυτές, συνήθως οι ισχυρότερες και να επηρεάσει και τις υπόλοιπες.

Όπως και με τους κανονικούς ανθρώπους, όμως, μπορεί η απόφαση που πήραν οι χώρες να είναι η λανθασμένη. Αυτό γιατί, ακόμη και σε έναν οργανισμό που αποτελείται από εκατομμύρια ανθρώπους, η τελική δράση θα αποτελείται μονάχα από την γενική απόφαση της πλειοψηφίας, και άρα θα είναι μια συγκεκριμένη.

Με αυτή τη λογική, μπορεί η σημερινή αντιμετώπιση για τον κορονοϊό να είναι η λάθος. Μπορεί, όμως, να είναι και η σωστή. Μπορεί να είναι και κάτι ενδιάμεσο, κανείς δεν το ξέρει - τουλάχιστον όχι μέχρι να περάσουν τα χρόνια και να έχουμε την “στερνή μας γνώση”.

Το πιθανότερο, όμως, είναι πως δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας συνομωσίας με σκοπό την υποδούλωσή μας. Τα συστήματα που κινούν τις κοινωνίες μας είναι τόσο περίπλοκα και χαοτικά, που είναι πρακτικά αδύνατο να τα καθοδηγήσει μια μεμονωμένη ομάδα ανθρώπων.

Εκτός κι αν μιλάμε για συνομωσίες μικρού scale, όπως χωσίματα που έκανε στο παρελθόν η CIA σε ξένες χώρες για να τις αποσταθεροποιήσει. Με αρκετό funding στις σωστές εγχώριες ομάδες, μπορείς σίγουρα να γείρεις την πλάστιγγα προς το αποτέλεσμα που σε συμφέρει, αν είσαι η Αμερική, αλλά όχι να αναστατώσεις ολόκληρο τον πλανήτη.

The truth is out (t)here

Για να ασχοληθούμε όμως με τον ελέφαντα στο δωμάτιο σχετικά με το αν ο κορονοϊός είναι αποτέλεσμα συνωμοσίας:

Μπορεί να είναι, μπορεί και όχι.

Αν είναι κάτι τυχαίο, τότε μπορούμε να κρίνουμε μόνο τις αντιδράσεις των μεμονωμένων οργανισμών (των χωρών, τον νομοθετών και των ειδικών) με βάση τα συμφέροντά τους.

Ας πούμε, η λεγόμενη “άρχουσα τάξη”, πάντα θα έχει συμφέρον να κάνει κουμάντο. Αυτό, γιατί ο κάθε υπουργός ξεχωριστά, θα κάνει το παν για να κρατήσει δύναμη και να κάνει και το παιδί του υπουργό. Και οι ειδικοί γιατροί που τώρα είναι στο επίκεντρο της ζωής μας, ότι στοίχημα θέλετε, δεν έχουν καθόλου πρόβλημα που έχουν γίνει οι πρώτες φίρμες.

Κάθε σύστημα γενικότερα, τείνει να κάνει τα πάντα για να κρατήσει και να αυξήσει τη δύναμή του.

Αν, όμως, ο κορονοϊός δεν ήταν κάτι τυχαίο και θέλουμε να βρούμε τον υπαίτιο, φτάνει μόνο να ψάξουμε ανάμεσα σε ποιούς βγήκαν κερδισμένοι.

Οι πολυεθνικές των ρούχων, φαντάζομαι, δεν αποφάσισαν να βγάλουν έναν ιό στον κόσμο που θα κάνει τους ανθρώπους να σταματήσουν να ψωνίζουν ρούχα. Ούτε και η υπερ-τεράστια Apple, που πουλάει πολύ λιγότερα κινητά στους ανθρώπους που περνούν όλο και περισσότερο χρόνο κλεισμένοι μέσα.

Η Amazon, από την άλλη, έχει βγει ως τώρα κερδισμένη, όπως και το Facebook και η Google. Οι υπηρεσίες τους έγιναν ακόμη πιο πολύτιμες σε εμάς, άρα υποθετικά θα είχαν κάποιο συμφέρον για να μας αρρωστήσουν.

Πόσο καιρό, όμως, θα μπορούσε να μείνει κρυφό αυτό το μυστικό, ανάμεσα στα δεκάδες χιλιάδες άτομα που αποτελούν αυτές τις εταιρείες (Υπάρχει θεωρία που μετράει το πόσο - και η απάντηση είναι: "Πολύ λίγο καιρό").

Η οι μέτοχοί τους, που έχουν μερίδια ταυτόχρονα σε αεροπορικές, ή εμπορικές εταιρίες, για ποιος λόγο να χρηματοδοτούσαν μια πανδημία που θα κατέστρεφε όλες τις υπόλοιπές τους επενδύσεις, η που θα χαλούσε το (μέχρι πρότινος) εξαιρετικό οικονομικό κλίμα;

Άρα τι μας μένει; Οι φαρμακοβιομηχανίες ίσως. Αυτές βγαίνουν απόλυτα κερδισμένες. Ίσως και χώρες σαν την Κίνα, που είναι too big to fail και με όλη αυτή την παγκόσμια αναστάτωση ελπίζουν να βρουν μια ευκαιρία για να πάρουν ένα μεγαλύτερο κομμάτι της (οικονομικής) πίτας.

Αλλά εδώ θα πω: Με τόσες υπηρεσίες πληροφοριών και πράκτορες, ποιά Γερμανία ή Αμερική, που αναγκάζονται να “κάψουν” τόσα λεφτά για να στηρίξουν τις βυθιζόμενες οικονομίες τους, δεν θα γνώριζαν για το αληθινό αίτιο της πανδημίας και δεν θα αντιδρούσαν με κάποιον τρόπο σε αυτό;

Υπάρχει ένας λογικός κανόνας που λέγεται Occam's Razor (το ξυράφι του Occam) και παραφρασμένος με απλά λόγια λέει ότι: "η απλούστερη εξήγηση είναι και η πιθανότερη".

Με άλλα λόγια, όσο πιο πολύ το σκέφτομαι, μόνο σε ένα συμπέρασμα καταλήγω. Ίσως πολλές συνομωσίες να αποδειχτούν αληθινές στο μέλλον. Ίσως πράγματι να υπάρχουν εξωγήινοι ανάμεσά μας, ίσως η Βασίλισσα της Αγγλίας να είναι lizard, ή οι Clinton να τρώνε παιδάκια.

Αλλά το πιθανότερο με τον κορονοϊό είναι πως απλά είχαμε ξεχάσει πως οι αρρώστιες υπάρχουν στη ζωή μας και, όσο κι αν έχουμε προχωρήσει στην τεχνολογία, μπροστά σε κάποια πράγματα είμαστε αδύναμοι και γι’ αυτό αντιδράμε φοβισμένα και σπασμωδικά.

Και αυτό απλά μας κακοφαίνεται.

Ps 1. Ένας παλιός τραγουδιστής του Fame Story έβγαλε ένα “ψεκασμένο” (σύμφωνα με τα media) βιντεάκι όπου εξηγούσε την άποψή του ότι ο κορονοϊός δεν είναι όσο επικίνδυνος τον κάνουν να φαίνεται. Το site Ελληνικά Hoaxes προσπάθησε να αποδομήσει την άποψή του με επιχειρήματα, αλλά για κάποιον λόγο, τόσο λίγο με έπεισε που από εκεί που περίμενα να γελάσω με τον τυπά, κατέληξα να αναρωτιέμαι μήπως τελικά έχει δίκιο. (Πιθανότερη απάντηση: Κανένας από τους δύο δεν έχει απόλυτο δίκιο)

Ps 2. Έχει αποδειχθεί ξανά και ξανά ότι τα media έχουν τα δικά τους συμφέροντα και συνεχώς προσπαθούν να κατευθύνουν την κοινή γνώμη. Από την άλλη, σε πολλές περιπτώσεις συμφωνώ με την στοχευμένη λογοκρισία που κάνουν πλατφόρμες όπως το Facebook και το Twitter σε “παραπληροφόρηση” σχετικά με τον κορονοϊό ή τους εμβολιασμούς.

Συμφωνώ, γιατί οι συγκεκριμένες εταιρείες γνωρίζουν ότι τα αλγοριθμικά συστήματα των feed τους είναι ένας “ψηφιακός καρκίνος” που τείνει να διαμοιράζει με δυσανάλογη ένταση τις πιο ακραίες, σκοταδιστικές και οπισθοδρομικές απόψεις ανάμεσα ακριβώς στο πιο ευαίσθητο κομμάτι του πληθυσμού, που είναι και το μεγαλύτερο: τους χαμηλής παιδείας ανθρώπους που δεν έχουν τα κατάλληλα εργαλεία για να τις φιλτράρουν.

Με άλλα λόγια, το όπλο τους άρχισε να κάνει backfire και ξεκίνησαν να το φοβούνται οι ίδιοι.