Ο μέσος Έλληνας της ηλικίας μας, δυστυχώς, δεν είναι και πολύ καλά οικονομικά. Οι μισθοί, σαν μέσος όρος, είναι πολύ χαμηλοί και η αγορά εργασίας, το λιγότερο, περίεργη. Αφήστε που και τα λάθη των προγόνων πολλές φορές βαραίνουν και τους νέους.

Με άλλα λόγια, τα πράγματα είναι δύσκολα.

Επειδή, λοιπόν, η χρηματική άνεση, είναι κάτι που λείπει από πολλούς, μια μερίδα της κοινωνίας έχει αποκτήσει έναν “φετιχισμό” απέναντι στον πλούτο. Τα λεφτά, για πολλούς, έχουν γίνει το απόλυτο ιδανικό. Το μόνο πράγμα που έχει σημασία.

Γι’ αυτό και η νέα γενιά, δίνει εκατομμύρια (pun intended) views σε κλιπάκια από τραπ κομμάτια που μιλάνε μόνο για αυτά.

Βάζω έναν Σνίκαρο εδώ, για το καλό. Feel free να το βάλετε να παίζει στο background όσο διαβάζετε το άρθρο.

Οι στίχοι “τώρα είμαι millionaire, ξεκίνησα-πο-το-μηδέεεν” με κάνουν κι εμένα να σουφρώνω τα χείλια και να κουνάω το κεφάλι με ύφος μπλαζέ (η δύναμη του beat ρε ‘σεις), αλλά τον μέσο πιτσιρικά τον τραβάνε, γιατί μιλάνε ακριβώς για αυτό το άπιαστο όνειρο.

Και πράγματι, το να γίνει κανείς “εκατομμυριούχος” είναι κάτι που βρίσκεται έξω από τους ρεαλιστικούς στόχους ζωής για τον μέσο Έλληνα, ειδικά για ένα νεαρό παιδί που ζει με τα λίγα.

Η μήπως όχι;

Πως να γίνεις millionaire; (ξεκινώντας κι εσύ από το μηδέν)

Επειδή, όπως καταλαβαίνετε, κάπου θέλω να το πάω, ας βάλουμε το “τι σημαίνει εκατομμυριούχος” σε μια σειρά...

Κατ’ αρχήν, το "εκατομμυριούχος", σαν έκφραση, υπήρχε πολύ πριν μας έρθει το ευρώ - τουλάχιστον από όταν το τηλε-παιχνίδι “Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος” έπαιζε στην Ελλάδα (και ακόμη πήγαινα δημοτικό).

Για όσους δεν θυμούνται, οι ένα εκατομμύριο δραχμές, αντιστοιχούσαν σε 3.000 ευρώ. Όχι πολλά λεφτά θα έλεγε κανείς, υπό την έννοια ότι κανείς δεν θα έλεγε σήμερα πως ήταν “εκατομμυριούχος” με 3.000€. Σωστά;

Για χάρη του thought experiment, όμως, ας πούμε ότι σε δραχμές, θα θεωρούνταν κανείς πραγματικά "εκατομμυριούχος" με 100 εκατομμύρια, έτσι επειδή ακούγεται ωραίο και μεγάλο νούμερο.

Αυτά, σε ευρώ είναι περίπου 300.000€. Και υπολογίζοντας την πραγματική τους αξία, με βάση τον πληθωρισμό (χρησιμοποίησα ένα τυχαίο εργαλειάκι που βρήκα στο internet ) η αξία τους σήμερα είναι περισσότερο κοντά στα 400.000€. Νομίζω πως όλοι μας συμφωνούμε πως, για τον μέσο Έλληνα, τα 400.000€ είναι ένα αξιοσέβαστο ποσό.

Επειδή αυτό το ποσό μου ακούγεται πολύ valid, ας το στρογγυλέψουμε στο μισό εκατομμύριο ευρώ (500.000€). Ο εκατομμυριούχος του τότε, δηλαδή, είναι ο μισο-εκατομμυριούχος του σήμερα.

Άρα, ένας μέσος Έλληνας, με μέσο μισθό (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΦΚΑ) τα 1000€ καθαρά, βγάζει 14.000€ τον χρόνο (με 14 μισθούς). Άρα, για να περάσουν 500.000€ από τα χέρια του, θα πρέπει να δουλεύει για 36 χρόνια - και αυτό χωρίς να βάλει απαραίτητα κάτι στην άκρη.

Προφανώς, το πόσα λεφτά περνάνε από τα χέρια σου και τα πόσα έχεις στην άκρη, είναι ένα τελείως διαφορετικό πράγμα. Αλλά ας αφήσουμε την ανάλυση προσωπικοτήτων και ας δούμε τα ωμά μαθηματικά.

Σε ένα ζευγάρι, που ο καθένας τους βγάζει τον (στατιστικά) μέσο μισθό, στο σπίτι μπαίνουν 2000€ καθαρά τον μήνα. Από αυτά θα αφαιρέσουμε τα μισά για βασικά και πάγια έξοδα, και τα μισά των μισών για όλα τα υπόλοιπα. Τότε, τους μένουν 500€ για να μπουν στην άκρη κάθε μήνα. Με 14 μισθούς, μιλάμε για 7.000 ευρώ τον χρόνο στην αποταμίευση.

Άρα, για να βάλουν μισό εκατομμύριο στην άκρη, θα χρειαστεί να δουλεύουν για 71 χρόνια, που δεν ακούγεται πολύ καλό, γιατί (με βάση τις πιθανότητες) θα έχουν πεθάνει προτού τα καταφέρουν.

Από την άλλη, με τους ίδιους μισθούς, αλλά σε εύρος 30-ετίας τώρα (σε πιο μικρό διάστημα δηλαδή), το ζευγάρι θα μπορούσε να έχει μαζέψει περίπου 200.000€. Καθόλου άσχημα, αλλά παραμένει λιγότερο ακόμη και από τα μισά του στόχου μας.

Οπότε, για να πλησιάσουμε στον στόχο του μισού εκατομμυρίου, ερχόμαστε σε δύο εναλλακτικές πιθανότητες:

Η μία είναι ότι το ζευγάρι θα πρέπει να βγάζει περισσότερα λεφτά.

Το ότι ο “μέσος” Έλληνας βγάζει 1.000 ευρώ, σημαίνει ότι υπάρχουν και πολλοί που βγάζουν περισσότερα από αυτά (όπως, φυσικά, και λιγότερα). Με ένα αντίστοιχο ζευγάρι, που όμως βρίσκεται ψηλότερα στην μισθολογική κλίμακα και ο καθένας τους βγάζει 2.000 € καθαρά (top 6% των μισθωτών και για τους δύο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από ΕΡΓΑΝΗ), το συνδυασμένο, ετήσιο καθαρό τους εισόδημα θα είναι 56.000€.

Με αυτό, ο στόχος του μισού εκατομμυρίου σε αποταμίευση (με τα ίδια ακριβώς έξοδα) μπορεί να επιτευχθεί σε 14 χρόνια, αφού το ζευγάρι θα βάζει στην άκρη 35.000€ τον χρόνο. Φυσικά, θα πρέπει να συνεχίζει να ζει σχετικά λιτά, όπως και όταν έβγαζε 2000 στο σύνολο. Αλλά για πρώτη φορά βλέπουμε μια ρεαλιστική πιθανότητα για την εκατομμυριουχοποίηση.

Ναι, ναι, το ξέρω ότι δεν μίλησα ακόμη για την περίπτωση του να έχουν παιδιά. Με αυτές τις γλυκούλικες καταβόθρες χρήματος, ανάλογα τον αριθμό τους, αργά η γρήγορα ακόμη και 4.000+ να μπαίνουν στο σπίτι ανά μήνα, μπορεί να αρχίσουν και να πέφτουν λίγα. Οπότε και πάλι επιστρέφουμε κάπου στην πρώτη περίπτωση.

Πάντως, αν και πολλοί αρνούνται να το συνειδητοποιήσουν, στην Ελλάδα υπάρχει ένας μετρήσιμος αριθμός ανθρώπων, που είτε παίρνουν πολύ καλούς μισθούς, είτε είναι ελεύθεροι επαγγελματίες/επιχειρηματίες με πολύ καλά κέρδη.

Προφανώς, ποσοστιαία δεν είναι πάνω από 5-10% του πληθυσμού, αλλά για αυτούς, το όνειρο του “μισο-εκατομμυριούχου” δεν είναι καθόλου παράλογο σε βάθος χρόνου.

Και τι κάνεις με τόσα λεφτά στην άκρη;

Σίγουρα, με τους μισθούς που παίρνει ο μέσος 25-άρης (600-800€), η δυνατότητα για αποταμίευση είναι πολύ μειωμένη. Και ακόμη και αν το ποσό ανέβει με τον καιρό, πολλοί δεν ελπίζουν για τα ανώτερα όρια της μισθολογικής κλίμακας.

Μια άλλη πιθανότητα, λοιπόν, είναι να χαμηλώσουμε τον πήχη για το τι θα πει “εκατομμυριούχος”. Τα 500.000€, σαν νούμερο, ok, ακούγονται ωραίο, αλλά η ουσία είναι το τι θα έκανε κανείς με αυτά τα λεφτά για να αισθάνεται πλούσιος.

Για μια μεσοαστική οικογένεια, με δύο παιδιά, φαντάζομαι πως θα ήταν να έχει:

• Ένα ιδιόκτητο σπίτι (150.000€)

• Ένα καλό αμάξι, ανώτερης κατηγορίας (40.000€)

• Ένα δεύτερο μικρό αμάξι (20.000€)

• Αρκετά λεφτά ασφαλείας στη άκρη για “μια δύσκολη στιγμή” (50.000€)

• Τουλάχιστον ένα βασικό ποσό για να βοηθήσει τα δύο παιδιά του να πάρουν ένα δικό τους σπίτι όταν έρθει η ώρα (150.000€).

Πάνω-κάτω, 400.000€ δηλαδή. Ας βάλω ένα κάτω φράγμα στα 350.000€ λοιπόν (κι ας δουλέψουν τα παιδιά λίγο παραπάνω για το δικό τους σπίτι).

Όπως βλέπετε, μετράω ένα μεγάλο κομμάτι του πλούτου σε assets και όχι σε μετρητά, αλλά αυτός είναι και ο σκοπός των χρημάτων, αφού όταν πχ. πληρώνεις ενοίκιο, τα λεφτά σου “εξαφανίζονται” στις μηνιαίες πληρωμές, ενώ με τη δική σου ιδιοκτησία, πάνω-κάτω, σου μένει αυτό που αγόρασες στην αρχή, μείον το οποιοδήποτε λογικό depreciation.

Οπότε, μήπως, το πιο ρεαλιστικό ποσό-στόχος για "αποταμίευση" θα έπρεπε να είναι τα 350.000€, για μια οικογένεια με δύο εργαζόμενους σε αυτή;

Ποιός θέλει να γίνει 350.000-ούχος;

Αφού κάναμε όλο αυτό το διασκεδαστικό thought-experiment, θα μου πείτε: “Ναι ρε μάγκα, αλλά τι να το κάνω με 300.000 σε assets, αφού καταναλώνοντας έναν ολόκληρο καλό μισθό και με κάνα καταναλωτικό δάνειο, και πάλι σε παρόμοιο σπίτι θα μένω και παρόμοιο αμάξι θα οδηγάω”.

Όπως σωστά εντοπίζει ο υποθετικός φίλος, τα 300.000€, όταν τα βλέπεις στην πράξη (και όχι μόνο σαν ένα γενικό νούμερο) συνειδητοποιείς πως δεν σε ανεβάζουν σε κάποιο στρατοσφαιρικό επίπεδο της κοινωνίας, ειδικά αν τα λεφτά αφορούν μια ολόκληρη οικογένεια.

Για τους γύρω σου, πάνω-κάτω ο ίδιος άνθρωπος θα φαίνεσαι. Ούτε Ferrari θα οδηγάς, που από μόνη της κάνει γύρω στα 150.000€, ούτε τη βιλάρα στην Εκάλη θα έχεις, που κάνει πάνω από 1.000.000 €, ούτε θαλαμηγό θα έχεις, και ούτω καθεξής.

Το είπα και στην αρχή: Το τι σημαίνει “πολλά λεφτά” είναι σχετικό. Για κάποιους, ακόμη και τα 10.000€ μπορεί να φαίνονται πολλά, ενώ για άλλους, που τυπώνουν δεκάδες χιλιάρικα τον μήνα (βλέπε μεγαλογιατρούς, πετυχημένους επιχειρηματίες), θα πρέπει να μιλήσουμε για αρκετά εκατομμύρια.

Και ας το ξαναπούμε: Ο πλούτος έχει diminishing returns: Από ένα σημείο και μετά, μπορεί να σε ξανακάνει να νιώθεις “φτωχός”, αφού όταν βγάζεις κάνα εκατομμύριο τον χρόνο, πιθανότατα θα αρχίσεις να ανταγωνίζεσαι αυτούς που βγάζουν ένα εκατομμύριο τη μέρα.

Γενικά, πάντως, με πάνω-κάτω 350.000 ευρώ σε assets και ρευστό, μια κανονική οικογένεια στην Ελλάδα, θα μπορεί να αισθάνεται ασφαλής, στο μέτρο του δυνατού, να μην της λείπει τίποτε από τα απαραίτητα και να έχει τα βασικά εφόδια για να εξελιχθεί ακόμη περισσότερο.

Και, πάνω απ’ όλα, να μη χρωστάει σε κανέναν - που είναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία του πραγματικού “πλούτου”.

Αλλά, "millionaire" με την extravagant έννοια που το έλεγε ο Snik, προς το παρόν δεν βλέπω...

Μήπως, όμως, η ζωή είναι μικρή για να αποταμιεύσω;

Για να προσγειωθούμε στην πιο κοινή πραγματικότητα, όταν ένα ζευγάρι όπου ο καθένας βγάζει 700€ τον μήνα (άρα πες 3000€ maximum στην άκρη ανά χρόνο) σε 20 χρόνια θα έχει μαζέψει μονάχα 60.000€, που σήμερα δεν αγοράζουν ούτε ένα αξιοπρεπές διαμέρισμα, θα αναρωτηθεί (λογικά) κανείς: γιατί να ζήσει φτωχικά για 20 χρόνια ώστε να μαζέψει λεφτά, που ίσως δεν προλάβει καν να τα χαρεί;

Μεγάλη αλήθεια. Αυτό είναι το “κόστος ευκαιρίας” που είχαμε συζητήσει παλαιότερα. Πόσο νόημα έχει να “περιμένεις” τόσο πολύ για κάτι και να θυσιάζεσαι, σε μια μοναδική ζωή που δεν ξέρεις πότε θα τελειώσει; Κι αν όλα όσα θα μπορούσες να κάνεις τώρα, σήμερα, ακόμη και με δανεικά, θα σε έκαναν πολύ πιο χαρούμενο;

Το ερώτημα είναι μεγάλο και ακουμπάει προς φιλοσοφία-μεριά. Η δική μου άποψη είναι πως χρειάζεται μια ισορροπία (ως συνήθως). Το ποιά είναι αυτή, πρέπει να το βρει ο καθένας μέσα του. Τι σε κάνει χαρούμενο; Τι είδος χαρακτήρα είσαι; Τι είχες ήδη βρει “έτοιμο” από πριν και τι όχι; Τι παρακαταθήκη θέλεις να αφήσεις ο ίδιος;

Όλα αυτά είναι μια τεράστια συνάρτηση που και πάλι δεν οδηγεί σε μια μοναδική απάντηση.

Αλλά επειδή εγώ από φιλοσοφίες δεν ξέρω, το μόνο που ήθελα να πω, μέσα από αυτό το άρθρο, είναι πως το trapper-όνειρο του millionaire, για τον μέσο, λαϊκό Έλληνα, μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει ακόμη και σήμερα. Αν, φυσικά, το dream car είναι μια μέση Mercedes, και όχι μια Ferrari. Και αν η βίλα με τα μοντέλα είναι απλώς ένα “ok” διαμέρισμα με μια (γιατί όχι) σύντροφο-μοντέλο.

Λίγη προσπάθεια παραπάνω, λίγη υπομονή και λίγο πιο χαμηλά η μπάλα, και το όνειρο του “millionaire”, τεχνικά, είναι μια υπαρκτή πιθανότητα, ακόμη και στην Ελλάδα με τους χαμηλούς μισθούς, ακόμη και στην εποχή με τα αρνητικά επιτόκια.

Και οι τράπερ, μη νομίζετε: Όσοι από αυτούς βγάζουν καλά λεφτά, πόσα χρόνια πιστεύετε θα μείνουν στο επίκεντρο της προσοχής μας; Τρία; Πέντε; Μετά, θα έρθει η επόμενη μόδα, και θα επιστρέψουν και αυτοί σε “χαμηλή εισοδηματική κλίμακα”. Αυτοί κι αν είναι που πρέπει να κάνουν αποταμίευση με πειθαρχία, όσο προλαβαίνουν.

Και ο τρόπος για να βγάλεις λεφτά υπάρχει, και ο χρόνος να τα μαζέψεις. Απλώς, κανείς δεν είπε ότι είναι εύκολο.

Αφήστε που η "αποταμίευση" σε πάει μέχρι ένα σημείο. Είναι μια πολύ καλή αρχή, αλλά για τα πολλά λεφτά, αναγκαστικά, πρέπει η να "μπλεχτείς" σε περίεργα μονοπάτια, ή να επενδύσεις τα λεφτά σου πολύ έξυπνα - πράγμα που είναι μια δύσκολη και full-time δουλειά για λίγους.

Και ναι, οι πιθανότητες να αγοράσεις θαλαμηγό συνεχίζουν να είναι πολύ μικρές, αλλά μην ξεχνάς όλα όσα πάντα κρύβονται πίσω από την επιφάνεια: Οι περισσότεροι εφοπλιστές είναι, ξερω-γω, οι τρίτες γενιές οικογενειών, όπου ένας προ-πάππους τους ξεκίνησε ταπεινά και φτωχικά, χτίζοντας βήμα-βήμα όσα μπορούσε και επενδύοντάς τα, ώστε να αφήσει κάτι στην επόμενη γενιά.

Και μέσα από την θέληση και την πειθαρχία, φτιάχνεται αυτό που λέμε generational wealth και οι πραγματικοί “εκατομμυριούχοι”. Α, βοηθάει αρκετά και το compounding, αλλά αυτό θα είναι το επόμενο μας θέμα, όταν πιάσω ξανά κάτι σχετικό με οικονομία…

υγ. Και μια definitive checklist για το τέλος:

Πως να γίνεις “μισο-εκατομμυριούχος”.

• Κάνε μια από τις δουλειές που βγάζουν καλά λεφτά: Αυτή είναι η σιγουρότερη λύση. Με 600€ τον μήνα, δυστυχώς, η “οικονομική σου υγεία” οδηγείται σε ένα προδιαγεγραμμένο dead-end.

  • Υπάρχουν γιατροί, δικηγόροι, προγραμματιστές, τραπεζικοί που βγάζουν πολύ καλά λεφτά. Αλλά, αν δεν ήσουν αρκετά τυχερός για να τα σπουδάσεις, υπάρχουν και πολλοί επιχειρηματίες που “κινούν χρήμα”. Sky’s the limit…
    • Αν και υπάρχουν και πολλοί “επιχειρηματίες” που το φυσάνε και δεν κρυώνει…

• Βγάλε περισσότερα λεφτά: Ότι δουλειά και αν κάνεις, πάντα υπάρχει περιθώριο εξέλιξης. Αν βαριέσαι και μείνεις στάσιμος, το ίδιο στάσιμα θα μείνουν και τα λεφτά σου. Από την άλλη, με μερικές αυξήσεις στη σειρά (σε βάθος χρόνων) το ποσό που θα μπορείς να αποταμιεύεις μπορεί να αυξηθεί πολύ πιο εύκολα, από το να “κόβεις” συνεχώς το τι καταναλώνεις.

• Μάθε να τρώς λιγότερα από όσα βγάζεις: Ακόμη και 1.000.000€ αν βγάζεις τον μήνα, αν τρώς 1.000.001€, στο τέλος θα βρεθείς και πάλι να χρωστάς.

  • Be consistent: Όσα κι αν μπορείς να βάζεις στην άκρη, ακόμη κι αν είναι λίγα, κάνε υπομονή και κάντο σταθερά, για πολύ καιρό. Είναι ο μόνος τρόπος για να δεις το οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα.

  • Μην είσαι “καταναλωτικός”: Η 100η μπλούζα από τα Zara που θα αγοράσεις, σε δύο μήνες θα είναι για πέταμα. Βάλε τα λεφτά στην άκρη. Μάθε να μην είσαι θύμα της κατανάλωσης, και ξεκίνα να χτίζεις τον προσωπικό σου οικονομικό πλούτο.

• Επένδυσε τα χρήματά σου σε κομμάτια που σου επιστρέφουν: Σίγουρα ένα σπίτι για να ζεις. Πάντα γη. Πιθανότατα παγκόσμια ETFs. Λεφτά που κάθονται, αργά ή γρήγορα, “τρώγονται” από τον πληθωρισμό.

• Αγάπα το χρήμα σαν "θεό" σου (μεταξύ σοβαρού και αστείου): Σε ένα τόσο ανταγωνιστικό "σπόρ", να είστε σίγουροι πως βγαίνουν κερδισμένοι μονάχα οι πιο πωρωμένοι. Με άλλα λόγια, αν δεν το έχεις πραγματικά μέσα σου, οι πιθανότητες να γίνεις αληθινός "millionaire", είναι τραγικά μικρές.