Αυτοί είναι οι 5 αγαπημένοι μου συγγραφείς (και τα καλύτερά τους βιβλία)

Ξεκινώντας να φτιάξω αυτή τη λίστα για τους πέντε πιο αγαπημένους μου συγγραφείς, συνειδητοποίησα κάτι ενδιαφέρον: Ότι δεν έχω πολλούς.

Ίσως, τελικά, να μην είμαι όσο βιβλιόφιλος ήθελα να πιστεύω. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια, δεν αφιερώνω αρκετό χρόνο στη λογοτεχνία. Και τις λίγες περιόδους που το κάνω, συνήθως ξαναδιαβάζω τα βιβλία του αγαπημένου μου συγγραφέα (λίγη υπομονή και θα τον φανερώσω…).

Οπότε, για μένα, δύο ήταν τα κριτήρια για να θεωρήσω κάποιον "αγαπημένο":

1. Να έχω ένα μεγάλο κομμάτι της βιβλιογραφίας του
2. Να επιστρέφω στα έργα του ξανά και ξανά

Γιατί, όμως, να διαβάσει κανείς ολόκληρη την βιβλιογραφία κάποιου;

Κοίταξτε: Όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο περισσότερο πιστεύω πως ο καθένας από εμάς, εάν έχει κάτι να πει, τότε έχει ένα, ή άντε το πολύ δύο, “σημαντικά” πράγματα για να πει - και στην καλύτερη περίπτωση, απλώς θα καταλήξει να περιγράφει την ίδια αλήθεια με χίλιους διαφορετικούς τρόπους.

Έτσι το ίδιο συμβαίνει και με τους συγγραφείς: Από ένα σημείο και μετά, καταλήγουν να γράφουν το ίδιο βιβλίο ξανά και ξανά.

Οπότε, για να προσεγγίσουμε κι εμείς την αλήθεια τους, χρειάζεται να “διαβάσουμε” τα έργα τους στην ολότητά τους. Να τη δούμε από πολλές διαφορετικές πλευρές και πως εξελίσσεται μέσα στη διάρκεια του χρόνου.

Τώρα, το ποιός συγγραφέας είναι αυτός που θα αγγίξει την διαφορετική ανάγκη του καθενός, μπορεί να είναι και τυχαίο.

Εγώ, πάντως, θα σας δώσω τη μικρή λίστα με αυτούς που έχουν κατακτήσει τα δικά τους ξεχωριστά ράφια στις βιβλιοθήκες μου - και τους λόγους για τους οποίους πιστεύω πως συνέβη.

Haruki Murakami

Για όσους διαβάζουν την Checklist, έχω κάνει πολλές φορές γνωστό πως είμαι Murakami-κός. Κυριολεκτικά έχω όλα του τα βιβλία, μερικά εκ των οποίων τα έχω διαβάσει καμιά δεκαριά φορές.

Πραγματικά, όταν απλώς θέλω να διαβάσω κάτι, πιάνω το “Νότια των Συνόρων, Δυτικά του Ήλιου” και το ανοίγω (Χαρούλα, περιμένω να μου φέρεις πίσω το αντίτυπο που σου δάνεισα!).

Γιατί, όμως, ξαναδιαβάζω τα βιβλία του Murakami;

Κοιτάξτε, προσωπικά είμαι ένας άνθρωπος που όταν βρω κάτι που μου αρέσει (είτε είναι καφέ, εστιατόριο, πόλη ή οτιδήποτε) προτιμώ να το “επισκέπτομαι” ξανά και ξανά, παρά να σπαταλήσω τον χρόνο μου δοκιμάζοντας οποιαδήποτε τυχαία σαβούρα, μέχρι να μου ξανακάτσει.

Επίσης, δεν είμαι από τους αναγνώστες με τη φωτογραφική μνήμη και αυτό με βοηθάει να νιώθω την κάθε ανάγνωση σχεδόν σαν να είναι η πρώτη φορά.

Και τέλος, για ένα καλό βιβλίο, που έχει 1-2 παραπάνω επίπεδα, μια πρώτη ανάγνωση ποτέ δεν είναι αρκετή. Γνωρίζοντας έστω και λίγα πράγματα για το “που το πάει” μια ιστορία, έχεις παραπάνω εργαλεία για να την ξαναδιαβάσεις με μια άλλη κατανόηση. Τη δεύτερη, ή την τρίτη φορά, καταλαβαίνεις τους χαρακτήρες με έναν διαφορετικό τρόπο και σχεδόν βλέπεις μια νέα ιστορία να εκτυλίσσεται.

Τώρα, γιατί ο Murakami είναι ο συγγραφέας που “μου μιλάει” περισσότερο απ’ όλους; Πιθανότατα, επειδή:

• Οι χαρακτήρες του είναι σχετικά παθητικοί και ήσυχοι άνθρωποι, με έντονο εσωτερικό μονόλογο. Άρα, τα βιβλία του αποτελούν μια “εσωτερική” ανάλυση των πρωταγωνιστών του και μια διαδικασία κατανόησης των συναισθημάτων τους, πράγμα που μου προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον, από ότι, ας πούμε, ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που απλώς κρύβει τον ένοχο για να προκαλέσει σασπένς. Το “ταξίδι” είναι που με ενδιαφέρει, και σε αυτό ο Murakami είναι μάστορας.
• Τα βιβλία του εκτυλίσσονται στην Ιαπωνία, της οποίας η κουλτούρα και η “κλειστές” προσωπικότητες των Ιαπώνων μου προκαλούν ενδιαφέρον.
• Τα βιβλία δεν είναι γραμμένα με επιτηδευμένο, “λόγιο” τρόπο, αλλά έχουν απλή γλώσσα.
• Βασικά themes των βιβλίων του Murakami είναι: Ο χαμένος χρόνος, ο ανεκπλήρωτος έρωτας, η αναζήτηση του “μαγικού” που κρύβεται πίσω από το καθημερινό. Θέματα τα οποία ταλαιπωρούν μόνιμα και το δικό μου μυαλό.

Και ποιά βιβλία του Murakami προτείνω;

Έχω ήδη μοιραστεί ένα άρθρο αποκλειστικά για αυτόν παλαιότερα, το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ αλλά ή βασική λίστα των προτάσεων (για έναν νέο του αναγνώστη) είναι:

1. Το κουρδιστό πουλί (The Wind-Up Bird Chronicle)
2. Νορβηγικό Δάσος (Norwegian Wood)
3. Νότια των Συνόρων, Δυτικά του Ήλιου (South of the Border, West of the Sun)

Irvin Yalom

Στο ερωτηματολόγιο που σας είχα στείλει, σχετικά με το feedback για την Checklist, ένας αναγνώστης (ή αναγνώστρια) μου είχε πει: «Τώρα τελευταία γκρινιάζεις πολύ στα άρθρα. Αισθάνομαι λες και ακούω τον γέρο πατέρα μου να βρίζει τους γείτονες!»

Πατώντας, λοιπόν, σε αυτό το theme, μου επιτρέπετε να γκρινιάξω για κάτι ακόμη;

Ξέρετε τι μου την έσπαγε πάντα; Το ότι, εδώ και καμία 15ετία, εάν ρωτούσες κάποιον “τι θέλει να σπουδάσει", ένας στους τρεις θα σου απαντούσε: «Ψυχολόγος! Νομίζω πως καταλαβαίνω πολύ καλά τους ανθρώπους!». Ή «όλοι οι φίλοι μου μού λένε πως θα ήμουν τέλειος ψυχολόγος! Τους ακούω και τους δίνω τις καλύτερες συμβουλές».

Γελάω φίλοι μου (σαν ξινός, χαιρέκακος γέρος) γιατί η όλη φάση μου θυμίζει κάτι χαζά παιδάκια στο δημοτικό που απλώς επειδή μιλούσαν πολύ (παρλαπίπες δηλαδή) ο περίγυρος τους έλεγε (νομίζω με μισή ειρωνεία - άσχετο αν δεν την έπιαναν): «Εσύ όταν μεγαλώσεις θα πρέπει να γίνεις δικηγόρος!»

Ε, επειδή η μισή πλάση, λοιπόν, νομίζει πως θέλει να γίνει “ψυχολόγος” μου έχει δημιουργηθεί μια κάποια ξινίλα με την όλη έννοια-τομέα.

Τέσπα, θα πω απλώς “duh, ο οποιοσδήποτε θα ήθελε να πληρώνεται απλώς για να αράζει και να του μιλάνε οι φίλοι του”, αλλά αυτό δεν μας κάνει κατάλληλους για ψυχολόγους. Αφήστε που αν όλοι γίνουμε ψυχολόγοι, πως σκατά θα λειτουργεί η κοινωνία; Ο ένας θα κάνει τον ψυχολόγο του άλλου;

Αγαπητέ αναγνώστη (ή αναγνώστρια), λοιπόν, έχεις δίκιο. Είμαι γκρινάρης!

Ποτέ μου, όμως (μα ποτέ!) δεν γκρίνιαξα για την ψυχολογία όταν διάβαζα τα βιβλία του Irvin Yalom. Αυτός ο παππούλης (πάνω από 90 χρονών σήμερα) αποτελεί έναν από τους μεγάλους δασκάλους της ψυχοθεραπείας, έχοντας εκδώσει και μια από τις βίβλους της κλινικής group ψυχοθεραπείας.

Ο τύπος, όμως, πέραν από ψυχολογάρα (δεν μπορώ να πω "ψυχιατράρα", ε;) γούσταρε να γράφει και βιβλία, πράγμα το οποίο έκανε πολύ πετυχημένα, γράφοντας μυθιστορήματα που από τη μια έχουν το entertainment value ενός βιβλίου, και από την άλλη “διδάσκουν” ψυχοθεραπεία, αλλά και αγγίζουν δύσκολα θέματα όπως πχ. τον φόβο του θανάτου.

Ο Yalom, λοιπόν, είναι ένας ακόμη από τους συγγραφείς που έχω όλα του τα βιβλία, με τα περισσότερα μάλιστα υπογεγραμμένα, αφού πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, είχε έρθει στα Γιάννενα για μια παρουσίαση. Τότε, στο βιβλιοπωλείο που υπέγραφε, έβγαλα από μια τσάντα 7-8 βιβλία και τα ακούμπησα μπροστά του. Ο τύπος σάστισε και μου είπε κάτι σε φάση: «Πρέπει να σου αρέσουν πολύ αυτά που γράφω, ε;»

Οι προτάσεις μου για έναν που θέλει να ξεκινήσει με τον Yalom:

1. Όταν έκλαψε ο Νίτσε
2. Η θεραπεία του Σοπενάουερ
3. Στο Ντιβάνι

Milan Kundera

Το ότι ο Κούντερα αποτελεί έναν από τους αγαπημένους μου συγγραφείς, το συνειδητοποίησα πρόσφατα. Εννοώ, πριν από μια εβδομάδα, όταν με αφορμή τον πρόσφατο θάνατό του, πήρα μαζί μου στις διακοπές το “Η αβάσταχτη ελαφρότητα της ύπαρξης”, που είχα αγοράσει πριν από κάνα εξάμηνο.

Η επαφή μου με τον Κούντερα είχε ξεκινήσει πολύ νωρίς (πήγαινα δημοτικό νομίζω) όταν μια γνωστή μας είχε κάνει δώρο στη μάνα μου την “Αγνοια”, ένα από τα γνωστά βιβλία του Κούντερα, και εγώ το διάβασα (μου άρεσε πολύ το ροζ εξώφυλλό του, με έναν abstract πίνακα). Φυσικά, δεν ξέρω τι σκατά κατάλαβα σε εκείνη την ηλικία.

Την “Άγνοια” την ξαναδιάβασα, όμως, πριν από μερικά χρόνια. Έχοντας πια ζήσει και στο εξωτερικό, διαβάζοντας το βιβλίο που κεντρικό θέμα του έχει την “ξενιτιά”, νομίζω πως κατάλαβα κάτι παραπάνω.

Με το “Η αβάσταχτη ελαφρότητα της ύπαρξης”, όμως, ένιωσα μια αποκάλυψη. Πως ο Κούντερα πραγματικά μου "μιλούσε". Είναι ένα πολύ, μα πολύ καλογραμμένο βιβλίο, που έχει ένα υποβόσκον χιούμορ ακόμη και στη δομή των κεφαλαίων του. Που δείχνει πόσο καλά έχει δουλέψει ο συγγραφέας τα motivations των χαρακτήρων του, από κάθε πλευρά. Άρα, ένα βαθιά “ψυχολογικό” βιβλίο, ακριβώς σαν κι που μου αρέσουν.

Μα πάνω απ’ όλα, ένα βιβλίο που μιλάει για την “ελαφρότητα/ματαιότητα” της ανθρώπινης ύπαρξης, μα ταυτόχρονα και για τη μαγεία των αμέτρητων πιθανοτήτων στις “μάταιες” ζωές μας.

Νομίζω πως μετά από αυτή την ανάγνωση, θα επιστρέψω ακόμη μια φορά στην “Άγνοια” και την “Ταυτότητα”, και μετά θα προσπαθήσω να ολοκληρώσω και την υπόλοιπη βιβλιογραφία του μάγκα Τσέχου.

Οι προτάσεις μου:

1. Η αβάσταχτη ελαφρότητα της ύπαρξης
2. Η Άγνοια

Friedrich Nietzsche

Νομίζω πως στα highlight των cringe-στιγμών της ζωής μου, ήταν όταν είχα πρωτοπεράσει στο πανεπιστήμιο και είχα προσκαλέσει μια κοπέλα σπίτι μου. Υπ’ όψιν, ήμουν 17 χρονών ακόμη, οπότε συγχωρέστε με.

Ε, λοιπόν, καθίσαμε στον καναπέ και πιάσαμε την άβολη, γενική κουβέντα, μέχρι που κάποια στιγμή κοίταξε την βιβλιοθήκη μου. Για τα δεδομένα του μέσου Έλληνα φοιτητή, είχα πράγματι πολλά βιβλία, και εκείνη το σχολίασε.

Και εγώ ο αθεόφοβος, τι έκανα; Σηκώθηκα, άρπαξα κάποιο βιβλίο του Νίτσε (το “Ecce Homo” νομίζω) και της διάβασα (απήγγειλα;) μια-δύο τυχαίες παραγράφους από μέσα για να της δείξω πόσο “ψαγμένος” ήμουν.

Σήμερα, με την ωριμότητα των χρόνων που περάσαν, θυμάμαι καθαρά την παγωμένη της έκφραση να λέει: «Ω ρε φίλε, που μπλέξαμε με αυτόν;» Περιττό να πω, ότι δεν την ξαναείδα από τότε.

Ο Nietzsche, βλέπετε, έχει τους λόγους του για να αποτελεί την ναυαρχίδα των αγαπημένων συγγραφέων του μέσου μετεβηφικού ψευτο-ψαγμένου:

• Το όνομά από μόνο του ακούγεται ψαγμένο (Νίτσε;!).
• Τα μισά του βιβλία είναι γραμμένα ως βολικοί αφορισμοί-παραγράφοι, που ακούγονται πολύ πωρωτικοί, αλλά κανείς δεν ξέρει αν πράγματι καταλαβαίνει τίποτα.
• Και φυσικά είναι αυτός που είπε την ατάκα “Ότι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό”, που φοριέται από τα σαλόνια των πρυτάνεων φιλοσοφίας, μέχρι τα αλώνια των arm tattoos της μέσης Instagrammer.

Σοβαρά, όμως: Είναι ακριβώς αυτή του η ποιητικότητα, και το ότι η “ένταση” των κειμένων του μπορεί να αγγίξει από τον “επαναστάτη” έφηβο, μέχρι τον πιο σοβαρό στοχαστή, ο λόγος που ο Νίτσε ανήκει στους αγαπημένους μου συγγραφείς.

Υπ’ όψιν, ο τύπος δεν έχει γράψει μυθιστορήματα. Φιλοσοφικά δοκίμια έγραφε (περπατώντας). Αλλά αμέτρητοι από τους κλασικούς και μοντέρνους μεγάλους συγγραφείς που όλοι διαβάζουμε, έχουν επηρεαστεί βαθιά από τη σκέψη του, και με κάποιον τρόπο (πιο εύπεπτο) μας τη μεταφέρουν και αυτοί μέσα από τα μυθιστορήματά τους.

Οπότε, μπορεί το μέσο “βιβλίο” του Νίτσε να μην είναι εύπεπτο, ή να μην έχει κάποιο “σενάριο”, όμως περιέχει τρομαχτικά πολύτιμες ιδέες και θέτει σημαντικά ερωτήματα για το πως επιλέγουμε να ζήσουμε τη ζωή μας.

Οι προτάσεις μου:

• Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο: Πραγματικά ένα “ατακολόγιο”.
• Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα: Θα το διαβάσετε 100 φορές, και κάθε μια από αυτές θα καταλάβετε και κάτι διαφορετικό.

Bonus: Don Rosa

Όπως είπα και στην αρχή, μου φάνηκε δύσκολο να βρω 5 ολόκληρους συγγραφείς που πραγματικά να θεωρώ αγαπημένους (και να έχω διαβάσει εκτενώς).

Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι συγγραφείς που έχω διαβάσει πολύ στο παρελθόν, αλλά που σήμερα δεν μου αρέσουν, όπως για παράδειγμα ο Paulo Coelho, που μέχρι κάπου στις αρχές του Λυκείου άγγιζε τις new-age χορδές μου, αλλά που σήμερα βρίσκω “ελαφρύ”. (Παίζει να έχω καμία δεκαριά βιβλία του, που νομίζω πως πια πρέπει να χαρίσω…)

Όμως, στο παρελθόν κρύβεται και ένας ακόμη “συγγραφέας” που, ακόμη και αν δεν έχω διαβάσει εδώ και χρόνια, με κάποιον τρόπο έχει σημάδέψει τη ζωή μου.

Αυτός είναι ο Don Rosa, ένας Αμερικανός κομίστας που έφτιαχνε (ζει ακόμη, αλλά σας προσκαλώ να διαβάσετε τον “θλιβερό” λόγο που δεν φτιάχνει πια) κόμικς χρησιμοποιώντας Disney χαρακτήρες.

Βλέπετε, ως παιδί, μεγάλωσα με κομικς (και πολλά manga), αλλά λίγα διάβασα τόσο πολύ όσο τα Disney-based από το περιοδικό “Κόμιξ”, και τα επεισόδια του Don Rosa ήταν πραγματικά τα καλύτερα. (Trivia: Ο τύπος πέραν από το σενάριο, σχεδιάζει και τα κόμικς του. Και επειδή, ως επάγγελμα, αρχικά ήταν αρχιτέκτονας, ο τρόπος που σχεδιάζει είναι πολύ χαρακτηριστικός - σχεδόν “τεχνικός”, σε σχέση με άλλους κομίστες)

Magnum-opus του το “Ο Βίος και η πολιτεία του Σκρουτζ Μακ Ντάκ” ένα περιπετειώδες και βαθιά συγκινητικό έργο, που θυμάμαι να το διαβάζω τεύχος-τεύχος, αλλά σήμερα έχω σε μια σκληρόδετη, ενιαία συλλογή.

Γιατί είναι αγαπημένος; Γιατί οι ιστορίες του με ταξίδευαν και γέμιζαν τη φαντασία μου με περιπέτεια, σε μια εποχή που δεν είχαμε ακόμη YouTube, ή φθηνά εισιτήρια της Ryanair.

Και γιατί πάω στοίχημα, πως ακόμη και σήμερα, αν ανοίξει κανείς ένα κόμικ του Ντον Ρόσα, στο τέλος θα νιώσει ένα πολύ πιο όμορφο συναίσθημα μέσα του, από το να κάψει τον εγκέφαλο του με τις ώρες μπροστά από τις “εύπεπτες” σειρές του Netflix, ή με τα σιχαμερά feed του TikTok και του Instagram.

Και ας μην είναι Κούντερα, ή Νίτσε, για να το παίζουμε “ψαγμένοι” στις πρωτοετίνες που επισκέπτονται το σπίτι μας…